Wat zien verzorgenden zelf als belangrijke veranderingen in hun vak?

In 2015 zijn de organisatie en financiering van de ouderenzorg flink veranderd. Wat betekent deze transitie eigenlijk voor het vak van verzorgenden? We vroegen het verpleegkundigen, managers, lectoren én verzorgenden in interviews en door verhalenonderzoek.

Laten we beginnen met de feiten: wat is er sinds 2015 veranderd in de ouderenzorg?

• Er is een omslag van zorg en ziekte naar gezondheid, welzijn en preventie.
• Cliënten moeten meer zelf doen, langer thuis wonen en een beroep doen op hun omgeving.
• Er zijn nu drie wetten (Zorgverzekeringswet, Wet langdurige zorg en de Wet maatschappelijke ondersteuning) waaruit de langdurige ouderenzorg wordt gefinancierd (in plaats van één).
• Wijkverpleegkundigen stellen weer indicaties.

Lees meer over de veranderende financiering bij ons project Wetgeving en financiering in de ouderenzorg.

Wat zijn de meest opvallende veranderingen in het vak van verzorgenden?

1. De zorg zelf

Cliënten wonen langer thuis en moeten meer zelf doen. Dit leidt er ook toe dat de zorgvraag complexer wordt. Verzorgenden moeten daarom meer kennis hebben van de zorg, van verschillende ziektebeelden, en ook van palliatieve zorg. Daarnaast moeten ze meer signaleren, coördineren en stimuleren omdat ze meer een spilfunctie vervullen. 

2. De communicatie met (informele) zorg

De nadruk op eigen regie en zelfredzaamheid leidt voor verzorgenden tot meer afstemming met mantelzorgers en andere zorgverleners. Dat vereist niet alleen communicatieve vaardigheden, maar ook een overstijgende blik en kennis van de sociale kaart en wet- en regelgeving. 

3. De samenwerking in het team

Waar de (wijk)verpleegkundige indiceert en organiseert, heeft de verzorgende meer een regierol gekregen in de dagelijkse zorgverlening. Afstemming en communicatie zijn belangrijker geworden om cliëntgerichte zorg te leveren, zeker in teams die steeds zelfstandiger werken. 

4. Tijd en registratie

Verzorgenden hebben last van tijdsdruk, registratiedruk en onderbezetting. Er is minder tijd voor overleg en ze zijn meer tijd kwijt aan afstemming en registratie in het zorgdossier, ook door de verschillende financieringsstromen en de verantwoording daarover. 

Bij verzorgenden staat de cliënt op één. Dus gaat het bij hen in de eerste plaats over het bevorderen van zelfredzaamheid en het signaleren van de ondersteuningsbehoeften van de cliënt. Er gaat meer tijd naar het coördineren van zorg en overleg met teamleden, familieleden en samenwerkende instanties. Vanuit hun zorghart vinden verzorgenden het soms lastig dat de focus verschuift van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’. Ze zien zorgen als de kern van hun vak. 

Door de transitie van de zorg werken verzorgenden onder hogere tijdsdruk. De communicatie met de huisarts, familie, collega’s kost extra tijd. Daarbij hebben ze last van personeelstekorten en vraagt de zwaardere en complexere zorg meer van ze in de praktijk. Verzorgenden ervaren ook spanning tussen wat ze moeten doen (regels, productie en cijfers) en wat zij voor de cliënt willen doen. 

Van ons verhalenonderzoek is in Bijzijn (2016) een artikel verschenen. Lees wat verzorgenden vertellen over de veranderingen in de ouderenzorg. 

Bestuurders, managers en (wijk)verpleegkundigen geven aan dat de zorg vraagt om een meer analytische, reflectieve houding van zorgverleners. Niet alleen maar zorgen en doen, maar ook af en toe stilstaan bij waarom je op een bepaalde manier werkt. 

Het signaleren van veranderingen in de zorgvraag is voor verzorgenden niet nieuw, maar wel de positie die ze daarbij zelf innemen. Verzorgenden zijn steeds vaker spil in de zorg. Ze hebben dagelijks met cliënten te maken en hebben daarom ook een belangrijke taak om de cliënt te helpen zelfredzamer te worden. Daarbij zijn ze een belangrijke schakel in de communicatie met verpleegkundigen en mantelzorgers, via onder andere het digitale zorgdossier en het zorgleefplan. 

Na ons verhalenonderzoek hebben we samen met 150 verzorgenden onderzocht hoe we hen kunnen ondersteunen bij alle veranderingen in de zorg.

• Lees meer over het ontwikkeltraject Verzorgenden in Transitie. 
• Of bekijk alle onderzoeksresultaten in onze publicatie Verzorgenden in Transitie, praktijkonderzoek naar veranderingen in de ouderenzorg en welke ondersteuning verzorgenden hierbij nodig hebben.