Samenwerken aan betere dementiezorg

In 2008 ging de Academische Werkplaats Dementie van start. Samen met zorgorganisatie De Zellingen en Hogeschool Rotterdam wilden we de (samenwerking in de) zorg aan thuiswonende mensen met dementie en hun mantelzorgers verbeteren. Na drie jaar kreeg de samenwerking een vervolg met partners uit de dementieketen in de regio Capelle en Krimpen aan den IJssel.

Concrete thema’s waren:

• vroegsignalering van dementie;
• communicatie met mensen met dementie en hun mantelzorgers;
• omgaan met gedragsproblemen;
• het bedenken en ontwikkelen van plezierige activiteiten.

Er zijn allerlei praktische tools en resultaten uit de samenwerking voortgekomen, zoals:

• Herken vroege signalen van dementie.
• Tien tips voor communiceren met mensen met dementie.
• De ABCs-methode bij gedragsproblemen: deze methode helpt je om achter de oorzaak van ‘probleemgedrag’ van jouw cliënt met dementie te komen. En geeft je tips voor oplossingen. 

Ben je benieuwd naar overige resultaten uit de Academische Werkplaats Dementie? Bekijk dan de uitgebreide projectpagina op de site van Hogeschool Rotterdam.

De Academische Werkplaats Dementie kreeg in 2014 een vervolg met het onderzoek VitaDem. In dit praktijkonderzoek onderzochten we samen met Hogeschool Rotterdam, De Zellingen, Lelie zorggroep en Alzheimer Nederland hoe mensen met dementie en hun naasten zelfredzaam en vitaal thuis kunnen blijven wonen. En ook hoe familie, buren en vrienden daarbij kunnen helpen. 

Het project richtte zich op vier domeinen:

• Meer zelfredzaamheid van mensen met dementie
• Vitaliteit van de mantelzorgers
• Inzet van het sociaal netwerk
• Dementievriendelijker maken van de omgeving

Tijdens het project werd een nieuwe praktijkgerichte aanpak uitgeprobeerd bij twintig koppels: de persoon met dementie samen met zijn of haar mantelzorger. In deze aanpak stond de behoefte van de persoon met dementie en de mantelzorger centraal. Verder werd in een brede groep gezocht naar de juiste benadering en interventies, dus met zorgprofessionals, het sociaal domein, studenten, docenten en vrijwilligers.

Daarnaast deden studenten verpleegkunde, ergotherapie en maatschappelijk werk aanvullend onderzoek naar onder andere het sociaal netwerk en het gebruik van technologische hulpmiddelen. En naar de behoefte van bijvoorbeeld winkeliers aan tips voor de omgang met klanten met dementie. 

Uit VitaDem kwam een integrale, behoeftegestuurde benadering die bestaat uit zes stappen:

1. Behoefteanalyse bij het koppel door de casemanager, met aandacht voor wensen, behoeften, opties voor hulp en ondersteuning. De casemanager vraagt ook hoe het koppel de wijk en woning ervaart en of er dingen zijn die daarin belemmerend werken. 

2. Doelbepaling door het koppel met de casemanager.

3. Gezamenlijk overleg over deze case, met praktijkwerkers, onderzoekers, docenten, studenten en belangenbehartigers, waarin suggesties worden verzameld voor hulp en interventies*. 

4. Adviesgesprek met het koppel door de casemanager over het interventie-advies.

5. Inzet van interventie(s). 

6. Evaluatie.

*Bij interventies kun je aan van alles denken. Een wandeling met een student door de buurt om te kijken welke obstakels er in de omgeving zijn voor mensen met dementie. Ergotherapie voor het bevorderen van de zelfredzaamheid. Vitaliteitstraining voor de mantelzorger. Uitbreiding van het sociale netwerk of het anderszins tot stand brengen van een dementievriendelijke omgeving.

Wil je meer weten over deze aanpak en zelf aan de slag met de resultaten van VitaDem? Kijk op de site van Hogeschool Rotterdam. 

In de zomer van 2018 werd een inspirerend evenement georganiseerd voor iedereen die op een of andere manier met dementie te maken heeft: mensen met geheugenproblemen of dementie, hun mantelzorgers én professionals uit zorg en welzijn. De rode draad: hoe kun je langer op een prettige manier thuis wonen met dementie én zoveel mogelijk blijven meedoen in de buurt? Het werd een dag vol interessante ontmoetingen, verrassende workshops, zang, film en lekker eten. 

In dit derde project stond onderwijsvernieuwing centraal. Het idee: als we beter willen aansluiten bij persoonlijke behoeften in de zorg moeten we ook het onderwijs op maat ontwerpen én ouderen daarbij betrekken. Het onderwijs wordt zo aantrekkelijker, beter toegankelijk en praktijkgerichter. 

In twee jaar (2016-2017) hebben studenten, onderzoekers en ouderen een nieuw onderwijsaanbod voor dementiezorg ontworpen, waarmee hbo-studenten op maat kunnen leren én meer zorg op maat kunnen geven. Het onderwijsmateriaal bevordert de zelfwerkzaamheid en het initiatief van studenten en cursisten. Ook bevordert het samenwerking tussen ouderen, mantelzorgers, zorg- en welzijnsprofessionals en studenten van zorg- en welzijnsopleidingen.

Ben je docent van een gezondheidszorg- en welzijnsopleiding? Of opleider in een zorg- of welzijnorganisatie? Dan kun je zelf met het onderwijsmateriaal aan de slag.

Er is onderwijsmateriaal beschikbaar op het gebied van:

• dementie algemeen (kennis en beleving);
• dementie en voeding;
• dementie en sociale omgeving;
• migranten en dementie;
• creatief denken over mogelijkheden voor mensen met dementie in de samenleving.

Bekijk het onderwijsaanbod online op de website van Hogeschool Rotterdam. 

In dit project werkten wij samen met het Instituut Voor Gezondheidszorg (IVG), Instituut voor Sociale Opleidingen (ISO), EAS (Instituut voor Engineering and Applied Sciences) van Hogeschool Rotterdam, GENERO (ook het Ouderen- en Mantelzorgforum), Alzheimer Nederland afdeling Rotterdam e.o., welzijnsinstelling Dock, de Stedelijke Dementieketen Rotterdam en de gemeente Rotterdam.

Mail naar programmamanager Annemarie Klaassen, a.klaassen@vankleefinstituut.nl.

Elk jaar organiseren we themabijeenkomsten over dementie. Bekijk het actuele aanbod op VKI-bijeenkomsten.

Ben je partner van VKI? Bekijk dan ons praktische handboek ‘Beter contact met mensen met dementie’: 6 hoofdstukken met informatie, oefeningen en filmpjes over dementie. 

Op onze themapagina Dementie vind je onze selectie van actuele workshops, werkboekjes en praktijkprojecten.