Leren van en met elkaar: Extended Twinning

Waarom Twinning?

De wijkverpleegkundige moet anno 2015 over nieuwe of nog niet eerder ontwikkelde competenties beschikken. Op dit moment wordt nog onvoldoende voorzien in de eisen die de praktijk aan wijkverpleegkundigen stelt. Zo kampen praktijkorganisaties met een toenemend tekort aan hbo-opgeleide wijkverpleegkundigen en sluiten de competenties van de al ‘zittende’ wijkverpleegkundigen onvoldoende aan bij de veranderde context. Hogeschool Rotterdam (HR) kent een (veel te) lage uitstroom van studenten naar de thuiszorg, deels veroorzaakt door onvoldoende goede stageplaatsen in het werkveld, deels doordat docenten onvoldoende kennis hebben van de huidige beroepspraktijk van de wijkverpleegkundige. De hbo-V opleiding van Hogeschool Rotterdam heeft met ingang van het studiejaar 2015-2016 met subsidie van ZonMw een leernetwerk voor de wijkverpleging ontwikkeld in samenwerking met partners in de regio. Het leernetwerk wordt ingezet om aan vragen uit zowel de beroeps- als onderwijspraktijk te voldoen.

Wat is Twinning?

Kern van het leernetwerk wordt de continue uitwisseling van kennis en ervaring tussen onderwijs en praktijk. Het netwerk wil een impuls geven aan de ontwikkeling en stevige positionering van het wijkverpleegkundig beroep in de Rotterdamse regio. Drie Rotterdamse thuiszorgaanbieders participeren in het leernetwerk: Laurens, Stichting Humanitas en de Coöperatie Wijkverpleegkundige Zorg Rotterdam. Naast te ontwikkelen trajecten worden eerder in gang gezette interventies gebundeld en wordt zorg gedragen voor een duurzame borging door samenwerking met Van Kleef Instituut en het Kenniscentrum Zorginnovatie. De kracht van het leernetwerk ligt in het zogenaamde Twinning-concept waarbij voor een langere periode een een-op-eenkoppeling plaatsvindt tussen hbo-V docenten en wijkverpleegkundigen. Beiden oriënteren en participeren in elkaars beroepspraktijk, waardoor nieuwe inzichten worden gevormd en kennis en ervaring wordt uitgewisseld.

Twinning Twice

Na het succesvolle project Twinning, waarin wijkverpleegkundigen en docenten van de Hogeschool Rotterdam in elkaars beroepspraktijk hebben geparticipeerd, is 7 december 2016 het vervolgproject Twinning Twice van start gegaan. De leernetwerken worden in Twinning Twice uitgebreid met mbo-V docenten van Het ROC Mondriaan en het Albeda College. Er doen 3 zorgorganisaties mee, namelijk Careyn, Laurens en Humanitas. Twinning Twice kent een ietwat gewijzigde opzet. Er worden twee werkgroepen gevormd. In elke werkgroep nemen drie docenten plaats (vanuit iedere orderwijsorganisatie één) en vier (wijk)verpleegkundigen (mbo en hbo opgeleid). Bezien wordt nog of ook verzorgenden deel gaan nemen. Elke werkgroep kiest een thema en belicht dit thema op zowel inhoudelijke als organisatorische kanten. Bovendien geeft elke werkgroep verdieping aan het thema teamleren. De mix van deelnemers in de werkgroepen maakt het mogelijk om de perspectieven van zorwel de docent als de professional aan bod te laten komen. De thema's zijn:

1. Zelfmanagement, eigen regie en participatie
2. Gezondheidsbevordering en preventie
3. Teamleren

Er worden in de projectperiode, die duurt tot najaar 2017, vier leernetwerken georganiseerd rond bovenstaande thema's. In die periode 'twinnen' de hbo- en mbo-docenten in elkaars praktijk (twee keer) en 'twinnen' docenten en (wijk)verpleegkundigen) twee keer in elkaars praktijk.

Extended Twinning

Extended Twinning geeft in 2019 en 2020 een vervolg aan het al eerder opgebouwde leernetwerk Twinning waarbij verbindingen zijn gemaakt tussen onderwijs en zorgpraktijk. Het leernetwerk zal nu een verdiepings- en verbredingsslag maken door een extra verbinding te maken met het sociaal domein. Het twinnen waarbij docenten, professionals en studenten in elkaars praktijk meelopen is een beproefde methode en blijft daarom centraal staan.

Toolbox Teamleren

Deze toolbox is een opbrengst van het project Twinning en werd ontwikkeld met én door docenten, zorgprofessionals en andere betrokkenen. In het project Twinning zijn docenten en zorgprofessionals uit de wijk voor korte of langere tijd aan elkaar gekoppeld om zo te leren in elkaars praktijk. Er ontstond  een leernetwerk waarbinnen gezamenlijk geleerd werd aan de hand van thema’s uit de wijkpraktijk. Een van die thema’s is teamleren. Het leren met je team is een actueel onderwerp. De ontwikkelingen in de zorg vragen van professionals om mee te veranderen en om nieuwe competenties te verwerven.

Extended Twinning

Extended Twinning geeft een vervolg aan het al eerder opgebouwde leernetwerk Twinning waarbij verbindingen zijn gemaakt tussen onderwijs en zorgpraktijk. Het leernetwerk zal nu een verdiepings en verbredingsslag maken door een extra verbinding te maken met het sociaal domein. Het twinnen waarbij docenten, professionals en studenten in elkaars praktijk meelopen is een beproefde methode en blijft daarom centraal staan. Het draagt bij tot kennismaken en kennis en ervaringen delen rondom elkaars beroepspraktijk en is daarmee een effectief middel om interprofessionele samenwerking op gang te brengen. In het nieuwe project wordt Twinning verder vorm gegeven door naast het meelopen in elkaars praktijk ook gezamenlijk te werken aan opdrachten en vraagstukken uit de praktijk van de ouderenzorg. Vervolgens zal middels het organiseren van leernetwerk bijeenkomsten in groepen verder aan het thema integrale ouderenzorg worden gewerkt. Hierbij  zullen ouderen zelf (de ervaringsdeskundigen) een belangrijke rol innemen; zowel als coach gedurende het werken aan opdrachten maar ook als beoordelaar van resultaten en opbrengsten. Resultaten en opbrengsten worden tijdens de leernetwerk bijeenkomsten aan elkaar gepresenteerd. Nieuwe inzichten worden daarbij verzameld en teruggegeven aan onderwijs en praktijk.

Projectbeschrijving

Het project Extended Twinning heeft een looptijd van twee jaar en kent een brede vertegenwoordiging van deelnemende partijen. Door het langdurig verbinden van docenten, studenten en professionals uit het zorg- en sociale domein beoogt het project een stevig netwerk te ontwikkelen dat borg staat voor een meer geïntegreerde samenwerking rondom zorg en ondersteuning aan kwetsbare ouderen in de wijk. Kenmerkend voor het project zijn Twinning (het samen optrekken in elkaars werkpraktijk), het leernetwerk en de intensieve samenwerking met ouderen en ervaringsdeskundigen.

Doelstellingen

Om onze ambities te realiseren zijn de volgende doelstellingen geformuleerd:

1. Het versterken van competenties van zorgprofessionals, social workers, docenten en studenten verpleegkunde en social work (mbo en hbo) rondom het indiceren en organiseren van samenhangende zorg en ondersteuning van thuiswonende kwetsbare ouderen waarbij sprake is van complexe (meervoudige) problematiek. Hierbij wordt expliciet ingezet op de rol van regisseur en samenwerker;
2. Het delen van reflecties en ervaringen in een breed samengesteld gezelschap van professionals, docenten, ervaringsdeskundigen en studenten om van daaruit te werken aan producten voor onderwijs en praktijk, te weten:

• • casusbeschrijvingen en opdrachten voor wijkprofessionals en studenten met een focus op het aanbieden van integrale zorg aan kwetsbare ouderen in de thuissituatie;
  • een verhalenbundel geschreven vanuit perspectief van ouderen met focus op het aanbieden van integrale zorg aan kwetsbare ouderen in de thuissituatie. We gebruiken daarbij de storytelling methode;
  • een ervaringen bundel met geleerde lessen van professionals, docenten en studenten vanuit de twinning;
  • richtlijnen en/of methodiekbeschrijvingen (zorgpaden) die het interprofessionele samenwerken in de wijk ondersteunen.

Zorg en welzijn rond ouderen sterker verbinden; leren van én met ouderen

Binnen het project ‘Extented Twinning’ liepen docenten, studenten, professionals én ouderen met elkaar mee zodat ze elkaars werkwijze beter leerden kennen. Het project wil zo kwetsbare ouderen in de wijk beter ondersteunen. In een digitaal magazine staan de vele ervaringen en ambities van alle betrokkenen.

Elkaar ontmoeten en kennis delen

Het zojuist afgeronde project ‘Extended Twinning’ zette in op een groot leernetwerk van opleiders en professionals in verpleegkunde en social work, en actieve deelname van studenten en ervaringsdeskundige ouderen. Daarnaast zijn twinkoppels gevormd om mee te lopen in elkaars praktijk. Alle informatie en bevindingen van de deelnemers zijn terug te vinden in een mooi vormgegeven digitaal magazine.

Het begint tijdens de opleiding

Irene Baten, projectleider: “De verbinding tussen verpleegkundigen en social workers moet tijdens de studie ontstaan. Als studenten het tijdens de opleiding niet leren, verloopt de samenwerking na de opleiding ook niet effectief. Ik zie nu regelmatig een soort verlegenheid om op elkaar af te stappen, ook omdat mensen het niet gewend zijn. Als je aanleert niet alleen je eigen taartpuntje te nemen, maar met elkaar de hele taart te zien, dan gebeuren er heel andere dingen.” Oudere Elly Bal, één van de betrokken ouderen, is het daarmee eens: “In de eerste lijn is men vooral gefocust op zorg. Welzijn hangt er in mijn beleving een beetje bij. Als welzijn goed is, heb je kans dat er minder zorg nodig is. Daarom is het goed dat de verpleegkundestudenten les krijgen over social work en andersom. Dan plant je al in de opleiding een zaadje voor later.”

Verbinding met elkaar maken

Susan Hupkens, docent-onderzoeker Verpleegkunde, zag direct de mogelijkheden van twinning. “De verbinding tussen social work en de zorgberoepen is heel belangrijk. Op een bijeenkomst in een van mijn onderzoeksprojecten bespraken we casussen met professionals uit verschillende hoeken. Het ging over mensen met eenzaamheidsproblemen, met een psychiatrische vraag of met rouw en verlies. Daar viel bij mij echt een kwartje: we komen bij dezelfde mensen over de vloer, maar we kennen elkaar niet en er is weinig verbinding. Terwijl dat juist heel erg nodig is.”

Elkaar versterken

Ook Klaartje Potma, onderwijsmanager Verpleegkunde, staat achter twinning. “Samenwerking met de welzijnstak is belangrijk om elkaar te versterken en scherp te houden, ook voor de toekomst van de ouderenzorg. Samen optrekken is bijna een must. Het grootste deel van de zorg, begeleiding en ondersteuning gebeurt bij de mensen thuis en in de wijken en dat neemt alleen maar toe. Daar moeten we dus veel oog voor hebben.” Meer weten over het project of de twee voorafgaande twinning projecten? Ga naar hr.nl/twinning. Uitdagende casuïstiek waarin samenwerking tussen zorg en welzijn aan de orde is? Ook dit vind je op deze pagina. Deze publicatie is tot stand gekomen met ondersteuning van ZonMw, Van Kleef Instituut, Albeda, B&A, Buurwerk.nl, GENERO, Inholland, Laurens, Stichting OSO-Rotterdam, PIT 010, Stichting Humanitas en Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam.

Samenwerking wijkverpleging-sociaal work

Tijdens dit Twinning Extended traject hebben we regelmatig gekeken naar casuïstiek, waarin we zochten naar de toegevoegde waarde van het over en weer elkaar betrekken bij cliënten. Bijvoorbeeld bij die cliënt waar je elke dag elke dag steunkousen aantrekt, omdat iemand anders helemaal geen mensen meer ziet. En diegene kan het misschien met het goede hulpmiddel ook wel zelf. Zouden we het mogelijke eenzaamheidsprobleem niet ook op een andere manier op kunnen lossen als we er niet door een zorgbril, maar door een welzijnsbril naar kijken? En bijvoorbeeld vanuit de principes van Positieve Gezondheid? Met Sjef van der Klein en Marieke Dooremalen hebben we hier in ons project naar gekeken. Meer lezen?

• Klik op ‘Waarom het goed is dat wijkverpleging en social work samenwerken?‘
• Klik op ‘Verslag en informatie conferentie Positieve Gezondheid’.

Casuïstiek sociaal werk en wijkverpleging

Sjef en Marieke vertelden in hun bijeenkomst over drie cliënten waar zij samen tot goede oplossingen kwamen. Lees hieronder hun ervaringen.

• Casus mevrouw van der Zee
• Casus mevrouw Rad
• Casus de heer Vogel

Casuïstiek voor teamoverleg of overleg wijkverpleging-sociaal werker

We hebben een aantal casussen verzameld waarbij we je steeds uitdagen om vanuit meerdere kanten naar een situatie te kijken en ook out of the box te denken. Praat daar eens over met je team of collega wijkverpleegkundigen/sociaal werkers. Of neem het initiatief om contact te zoeken met de welzijnswerker of wijkverpleegkundige in je wijk. We laten de antwoorden soms expres in het midden.

• Casus mevrouw Solmaz
• Casus mevrouw van Berkum
• Casus de heer van Dam
• Casus de heer den Heijer
• Casus de heer Hagen
• Casus de heer Yusuf
• Casus mevrouw Smit

Heb je zelf een interessante casus? Stuur hem dan naar info@vankleefinstituut.nl

Hier vind je de publicaties van Twinning, Twinning Twice en Extended Twinning.

Twinning; tussen wijk en hogeschool
Het boekje beschrijft kort wat twinining inhoudt en laat vooral zien wat de uitwisseling tussen wijkverpleegkundigen en HBO-V docenten in de praktijk en in het onderwijs oplevert.

Ketens smeden
In dit boekje zijn de ervaringen van de deelnemers aan het Twinning Twice project gebundeld. De verhalen geven inzicht in de concrete ervaringen van de deelnemers. Ook wordt in dit boekje de methodiek Twinnen in acht stappen beschreven.

Magazine Extended Twinning
Binnen het project ‘Extented Twinning’ liepen docenten, studenten, professionals én ouderen met elkaar mee zodat ze elkaars werkwijze beter leerden kennen. Het project wil zo kwetsbare ouderen in de wijk beter ondersteunen. In een digitaal magazine staan de vele ervaringen en ambities van alle betrokkenen.

Sparren over de wijkverpleging; kennisdeling docent en wijkverpleegkundige
Artikel in TVZ, 2016.