Achtergrondinfo: Wet langdurige zorg (Wlz)
In de thuiszorg heb je drie wetten en geldpotjes voor de zorg en ondersteuning van jouw cliënten. Wanneer geldt de Wet langdurige zorg? Welke zorg valt hieronder? En bij wie kun je deze zorg aanvragen?
Langdurige zorg: thuis of in een instelling
De Wet langdurige zorg (Wlz) is er voor mensen die blijvend behoefte hebben aan zorg, zoals behandeling, verpleging, begeleiding of verzorging. Dit gaat om 24 uur toezicht of zorg door een ziekte of beperking. Bijvoorbeeld voor kwetsbare ouderen, mensen met een verstandelijke of lichamelijke handicap of mensen met een psychische aandoening. Deze zorg kan in een instelling of thuis worden gegeven.
Welke zorg valt onder de Wlz?
Voor de Wlz is het belangrijk dat een cliënt chronische, levenslange zorg nodig heeft. Vervolgens zijn verschillende vormen van zorg, toezicht of begeleiding mogelijk. Je kunt dan denken aan:
- Verblijf in een zorginstelling of intensieve zorg thuis.
- Begeleiding, verzorging en verpleging.
- Medische zorg en/of (paramedische) behandeling in verband met de ziekte, beperking of stoornis.
- Dagbesteding.
- Vervoer naar de plek van begeleiding, verzorging of behandeling.
- Hulpmiddelen.
- Huishoudelijke hulp (soms).
Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) en het zorgkantoor
Voor de Wlz heb je met twee partijen te maken:
- Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) beoordeelt of iemand in aanmerking komt voor zorg vanuit de Wlz. Ook beoordeelt het CIZ welk zorgprofiel het best past bij de aandoening en behoefte van een cliënt. In het zorgprofiel staat welke zorg de cliënt nodig heeft en om hoeveel uur het gaat.
- Het zorgkantoor helpt bij het vinden van passende zorg. Het zorgkantoor kent de zorgaanbieders in de buurt en zorgt dat iedereen met een indicatie voor de Wlz de zorg krijgt die nodig is.
Een indicatie voor de Wlz geldt levenslang. Er is tussentijds geen herindicatie meer nodig. Cliënten en hun mantelzorgers kunnen wel een herindicatie aanvragen als ze denken dat de zorgvraag is veranderd. Dan wordt niet de toegang tot de Wlz heroverwogen, maar alleen het zorgprofiel (indien nodig) aangepast. Met toestemming van de cliënt kan ook de zorgverlener een herindicatie aanvragen.
Wil je meer lezen over het aanvragen van een indicatie of de verschillende zorgprofielen? Lees verder op de website van www.ciz.nl, zorgkantoor.nl of regelhulp.nl.
Wlz vraagt om een eigen financiële bijdrage
Bij de Wlz betaal je een eigen bijdrage. De hoogte van de eigen bijdrage is afhankelijk van leeftijd, het gezinsinkomen en de gezinssamenstelling. Het Centraal Administratie Kantoor (CAK) berekent de eigen bijdrage en stuurt ook de rekening. Als de cliënt thuis woont, is de eigen bijdrage lager dan wanneer de cliënt is opgenomen in een zorginstelling. Op de website van het CAK kun je bereken hoe hoog de bijdrage ongeveer wordt.
Opties voor zorg thuis vanuit de Wlz
De Wlz-zorg kan een cliënt in een instelling of thuis ontvangen. Daarvoor zijn vier opties:
- Volledig Pakket Thuis (VPT)
- Modulair Pakket Thuis (MPT)
- Persoonsgebonden budget (pgb)
- Overbruggingszorg
Hieronder beschrijven we kort deze vormen van zorg. Een uitgebreide beschrijving en toelichting vind je op de website regelhulp.nl.
Volledig Pakket Thuis (VPT)
Als de cliënt thuis wil blijven wonen, maar wel intensieve zorg of 24-uurstoezicht nodig heeft, kan dat via een Volledig Pakket Thuis (VPT). De cliënt ontvangt dan via de Wlz alle zorg die hij ook in een instelling zou krijgen. Het gaat om zorg zoals in het CIZ-zorgprofiel staat, inclusief eten, drinken, schoonhouden van de woonruimte en dagbesteding.
De cliënt betaalt zelf de kosten voor huisvesting, de gebruikelijke eigen voorziening (was, energie, etc.) en de laatste zorg na overlijden. Daar staat tegenover dat de eigen bijdrage lager is dan wanneer de cliënt in een instelling zou verblijven. Alle zorg wordt door één zorgaanbieder geleverd. De cliënt maakt afspraken met de zorgaanbieder over welke zorg hij of zij wil en wanneer de zorgverlener komt. Die afspraken staan in het zorgplan.
Modulair Pakket Thuis (MPT)
Als de cliënt thuis wil blijven wonen, maar wel intensieve zorg of toezicht nodig heeft, kan dat ook via een MPT. De cliënt krijgt dezelfde zorg en begeleiding als in een zorginstelling. Met een MPT kiest de cliënt welke onderdelen van het zorgpakket hij of zij wil ontvangen. Hij kan ook bepaalde zorg niet kiezen. Bijvoorbeeld omdat de cliënt zelf zorg wil inkopen met een pgb.
Bij een MPT gaat het om zorg zoals in het CIZ-profiel staat, inclusief schoonhouden van de woonruimte en dagbesteding. De cliënt betaalt zelf de kosten voor huisvesting, de gebruikelijke eigen voorziening (was, energie, etc.) en de laatste zorg na overlijden. Bij een MPT betaalt de cliënt ook zelf de kosten voor eten en drinken. De cliënt krijgt zorg van één of meerdere zorgaanbieders en spreekt met hen af welke onderdelen van de Wlz-zorg hij wil afnemen. Die afspraken staan in het zorgplan.
Persoonsgebonden budget (pgb)
Ook binnen de Wlz kan een cliënt gebruikmaken van een pgb. Dat wordt aangevraagd bij het zorgkantoor. Bij een pgb sluit de cliënt zelf contracten af met zorgverleners, bijvoorbeeld voor:
- verpleging;
- persoonlijke verzorging;
- begeleiding;
- huishoudelijke hulp;
- logeeropvang.
Het zorgkantoor stelt de volgende voorwaarden aan een pgb-budget:
- de zorg die ingehuurd wordt, moet kwalitatief goed zijn;
- met het zorgkantoor is besproken waarom een pgb geschikt is voor de cliënt;
- de cliënt schrijft in een budgetplan welke zorg hij inkoopt, en bij welke zorgverlener(s);
- de cliënt sluit met elke zorgverlener een zorgovereenkomst af;
- bij elke overeenkomst maakt de cliënt een zorgbeschrijving;
- de cliënt mag een vertegenwoordiger aanwijzen die het pgb voor hem/haar beheert - soms is dat verplicht.
Het zorgkantoor bekijkt of de aanvrager aan de hierboven genoemde voorwaarden kan voldoen. Ook kan het zorgkantoor besluiten dat de cliënt alleen een pgb vanuit de Wlz krijgt als iemand de cliënt ondersteunt. Bij sommige zorgprofielen is het altijd verplicht dat iemand de cliënt ondersteunt bij de administratieve verplichtingen en de regie over het zorgproces.
Overbruggingszorg
Als er nog geen plek in het verpleeghuis is en de cliënt op een wachtlijst staat, is het mogelijk dat de cliënt vanuit de Wlz thuis zorg krijgt. Dat noemen we ‘overbruggingszorg’. Die overbruggingszorg wordt geregeld door het verpleeghuis of het zorgkantoor. Overbruggingszorg kan tijdelijk meer uren omvatten dan in het zorgprofiel staat. Dat geldt dan tot aan de opnamedag.
Opties voor extra zorg buiten het zorgprofiel
Het CIZ bepaalt met het zorgprofiel welk pakket aan zorg de cliënt krijgt. Deze zorgprofielen zijn voor bijna alle mensen voldoende passend. Voor een kleine groep mensen is het zorgprofiel niet passend of toereikend. Dan is het mogelijk om extra zorg te krijgen, zoals:
- Meerzorg;
- Extra Kosten Thuis (EKT);
- Persoonlijk assistentiebudget (PAB);
- toeslagen;
- palliatieve terminale zorg.
Hieronder lees je een korte beschrijving van deze regelingen. Voor een compleet overzicht van de extra zorgregelingen of een actuele toelichting verwijzen we je graag naar de website regelhulp.nl van het ministerie van VWS of de website van Zorginstituut Nederland.
Meerzorg
De regeling Meerzorg financiert de zorg voor mensen die minimaal 25% meer zorgbehoefte hebben dan hun zorgprofiel. Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen met een complexe zorgvraag in de gehandicaptensector, de verpleging en verzorging of de langdurige geestelijke gezondheidszorg. Meerzorg kan zowel thuis als in een instelling worden gegeven.
Extra Kosten Thuis
De regeling EKT maakt het mogelijk om – onder specifieke voorwaarden – zorg thuis te ontvangen, ook al zijn die zorgkosten hoger dan in een instelling. Het zorgbudget kan met de regeling EKT opgehoogd worden tot maximaal 125%. Deze regeling is er voor mensen die zorg ontvangen via een MPT of pgb. Als cliënten al gebruikmaken van de regeling Meerzorg, het persoonlijk assistentiebudget of palliatief terminale zorg, komen zij niet meer in aanmerking voor EKT.
Persoonlijk assistentiebudget (PAB)
Het PAB maakt het – onder specifieke voorwaarden – mogelijk om thuis te wonen, ook al zijn de kosten voor de zorg thuis hoger dan in een instelling. Deze opslag is er voor volwassenen die volledig eigen regie hebben over hun leven, maar een zeer zware lichamelijke beperking hebben en vanuit medisch oogpunt permanent toezicht of 24 uur per dag zorg nodig hebben om levensbedreigende situaties te voorkomen. Met dit extra budget wordt het mogelijk dat deze cliënten zelfstandig kunnen wonen en deelnemen aan de samenleving.
Toeslagen
Toeslagen zijn er voor mensen met een specifieke aandoening die meer specialistische zorg of deskundigheid nodig hebben dan hun zorgprofiel. Er zijn toeslagen mogelijk voor:
- gespecialiseerde epilepsiezorg;
- chronische invasieve beademing;
- klinische intensieve behandeling;
- niet-strafrechtelijke forensische psychiatrie.
De toeslagen gelden voor cliënten die in een zorginstelling verblijven of thuis wonen.
Palliatief terminale zorg
Palliatief terminale zorg is de zorg in de laatste levensfase. De levensverwachting van je cliënt is dan korter dan drie maanden. Ook als de cliënt niet binnen drie maanden overlijdt kan hij of zij aangewezen blijven op palliatief terminale zorg. Het kan zijn dat extra zorg nodig is boven op het gebruikelijke pakket aan zorg of dat het pgb op verzoek van de cliënt wordt verhoogd. In het laatste geval is een ‘terminaliteitverklaring’ van de (huis)arts nodig. De palliatief terminale zorg kan zowel thuis als in en instelling worden gegeven.
Wil je meer lezen over het praktijkproject en de andere wetten?
Deze pagina hebben we geschreven vanuit ons praktijkproject Wetgeving en financiering van de langdurige zorg. Lees meer over het project of kijk meteen bij een van de andere wetten waarmee je te maken hebt in de langdurige zorg:
Bronvermelding
De informatie over dit onderwerp is grotendeels gebaseerd op het onderzoek dat VKI heeft uitgevoerd onder zorgverleners en experts. Daarnaast hebben we geput uit informatie van de rijksoverheid, het Zorginstituut Nederland, www.regelhulp.nl en VWS, www.informatielangdurigezorg.nl. Verder is gebruikgemaakt van informatie van het CAK, het CIZ, de SVB, Actiz, V&VN en zorgverzekeraars/zorgkantoren. De informatie op deze website is in samenwerking met adviseur en projectleider Irene Baten gecontroleerd en herzien in januari 2021.
