Het team van Nilüfer kijkt eerst naar de bewoner, dan pas naar medicatie

Op locatie Dorpsveld wonen 42 mensen met verschillende stadia van dementie. Veel van hen krijgen psychofarmaca. Soms al jarenlang. Kwaliteitsverpleegkundige Nilüfer Duran wilde graag kijken of dat niet anders kon. Dat doet ze als kartrekker in het project Beter Af met Minder (BAMM).

Bij klachten van agressie of onrust kunnen psychofarmaca helpen bij mensen met dementie. ‘Maar het beleid hierbij is om medicatie pas voor te schrijven als je alle andere opties hebt geprobeerd. Daarnaast is het belangrijk het gebruik na een tijdje te evalueren. Alleen werd dat op onze locatie niet structureel gedaan zoals de richtlijnen voorschrijven. We wisten dus niet of de medicatie nog wel nodig was’, vertelt Nilüfer. ‘Tegelijkertijd zagen we dat bewoners soms erg suf waren, nergens op reageerden of vaak vielen. Dat zette mij aan het denken over de kwaliteit van hun leven.’

Voorzichtig beginnen

Zo begon Nilüfer met haar team een halfjaar geleden aan het project Beter Af Met Minder. Niet alle collega’s waren meteen overtuigd. ‘Sommigen waren bang dat bewoners zonder medicatie juist onrustiger zouden worden. Dat begreep ik heel goed: je wilt bewoners en collega’s beschermen. Daarom zijn we klein begonnen. Met vier bewoners die relatief weinig psychofarmaca gebruikten.’

Aromatherapie

Met een nulmeting bracht Nilüfer in kaart wie welke medicatie kreeg en waarom. ‘Daarna volgden multidisciplinaire overleggen met arts en psycholoog om te kijken of we veilig en verantwoord konden afbouwen en welke alternatieven we konden inzetten. Bijvoorbeeld een vaster dagritme, meer activiteiten of juist minder prikkels. Ook hebben we aromatherapie ingezet. Lavendelolie blijkt rustgevend te werken. Heel interessant was dat ik voor mijn onderzoek in mijn opleiding hbo-verpleegkunde deze praktijkervaring ook heb kunnen onderbouwen met wetenschappelijke literatuur.’

Goed kennen

Al snel zag het team de eerste successen. ‘Een bewoner die voorheen de hele dag wat zat te suffen in zijn stoel, doet nu mee aan activiteiten en reageert weer op vragen.’ Het nieuwe beleid helpt ook voorkomen dat bewoners te snel medicatie krijgen voorgeschreven. ‘Een collega wilde een nieuwe bewoner om 07.00 uur ’s ochtends douchen. Hij reageerde agressief. Toen we navraag deden bij zijn familie, bleek dat hij normaal altijd eerst ontbeet en daarna pas douchte. Door die vaste routine te volgen, verdween de onrust. Dit laat zien hoe belangrijk het is om bewoners goed te leren kennen, zodat zij eigen regie kunnen voeren en zelfstandig kunnen zijn.’

Samen leren

Kost de nieuwe werkwijze niet veel tijd? ‘Jazekerl’, zegt Nilüfer. ‘En ook geduld, uitleg aan het team en gesprekken met elkaar en familieleden. We monitoren bewoners en bespreken wat de vraag is achter het gedrag. Komt het door prikkels, door de omgeving, of door de manier van benaderen? En dat levert veel op. Het is zo belangrijk om eerst naar de mens te kijken in plaats van naar de medicatie.’ Voor collega’s die ook willen starten, heeft ze 3 tips: ‘Begin klein, vier de successen en communiceer goed met het team en de familieleden. Zo blijft iedereen gemotiveerd.’

Trots

Het mooiste aan BAMM vindt Nilüfer dat het team bewoners veel beter leert kennen en de bewoners echt centraal staan. ‘We zien mensen ook opleven: actiever, vrolijker en meer zichzelf. Dit motiveert ons weer om het project uit te breiden. Uiteindelijk hopen we bij alle bewoners bewuster om te gaan met medicatie en het project ook te borgen nadat de onderzoeksperiode afloopt. Anders kijken naar medicatie moet een gewoonte worden.’

Meer weten?

Lees meer over Beter Af Met Minder (BAMM)