VitaDem

Introductie

Tijdens het project wordt een nieuwe aanpak uitgeprobeerd. Dertig koppels in de omgeving Capelle en Krimpen aan den IJssel worden benaderd. Deze koppels bestaan steeds uit een persoon met dementie en hun naaste. Ook wordt een zorgprofessional bij dit koppel betrokken. Vervolgens gaat een casemanager met hen in gesprek. Samen bekijken ze wat de behoeftes van het koppel zijn. Hierop overlegt een team van praktijkwerkers, onderzoekers, docenten, studenten, en belangenbehartigers van de mensen met dementie, over de beste interventies en oplossingen voor het koppel. Het is de bedoeling dat door het inzetten van passende aanpak de fysieke en mentale mogelijkheden van de deelnemende koppels worden behouden of zelfs verbeterd. De koppels kiezen vervolgens  samen met de casemanager de oplossingen die zij willen gaan proberen. Na afloop van de interventie wordt met het koppel geëvalueerd in hoeverre de doelen bereikt zijn.

Doel

Het doel van VitaDem is ervoor zorgen dat mensen met dementie langer op een prettige manier thuis kunnen blijven wonen. Daarnaast is het belangrijk dat de mantelzorger langer voor de persoon met dementie kan zorgen, zonder overbelast te raken. Dit wordt gedaan door het behouden en verbeteren van vitaliteit, zelfredzaamheid en sociale inclusie. Kernelementen

• Focus op de persoon met dementie én de mantelzorger;
• Aansluiten op de behoeften van de persoon met dementie en de mantelzorger;
• Multidisciplinair zoeken naar de juiste benadering die aansluit bij die behoeften;
• Interventies aanpassen aan de behoeften en mogelijkheden van het koppel;
• Nadrukkelijk de omgeving en wijk betrekken bij de interventies. Zo wordt sociale inclusie bevorderd;
• Nauwe samenwerking tussen het koppel, zorgprofessionals, vrijwilligers en gemeenten;
• Een actieve rol van de mantelzorger en de persoon met dementie.

Betrokken professionals

De betrokken professionals kunnen grofweg in drie categorieën worden verdeeld. Dat zijn:

• Kernteam: casemanager (coördinator), ergotherapeut, fysiotherapeut;
• Zorgprofessionals incidenteel: welzijnswerker, huisarts, psycholoog, ouderenadviseur, thuiszorg, etcetera;
• Niet-zorgprofessionals betrokken bij case-conference: docenten, onderzoekers, studenten, cliëntvertegenwoordiger.

Stappenplan VitaDem-aanpak

De stappen die worden gezet bij de nieuwe VitaDem-aanpak kan je verdelen in zes onderdelen:

• Stap 1: Behoefteanalyse bij het koppel door de casemanager De casemanager voert met elk koppel een uitgebreid gesprek. Hij of zij vraagt naar de wensen, behoeften en gewoonten van het koppel, en hoe ze tegen hulp en ondersteuning aankijken. De casemanager vraagt ook hoe het koppel de wijk en woning ervaart, en of er dingen zijn die het uitvoeren van dagelijkse activiteiten in of buiten het huis moeilijk maken. Zo brengen we in kaart wat elk koppel nodig heeft en hoe we dat kunnen verbeteren.
• Stap 2: Doelen stellen door het koppel met de casemanager
• Stap 3: Case conference om te komen tot een interventie advies
• Een team van praktijkwerkers, onderzoekers, docenten, studenten en belangenbehartigers van mensen met dementie denkt mee en doet suggesties in een case conference. Uiteindelijk beslist het koppel zelf voor welke oplossingen ze kiezen.
• Stap 4: Bespreken van het interventie advies met het koppel door de casemanager
• Stap 5: Starten van gekozen interventies
• Stap 6: Evaluatie met het koppel m.b.t. het behalen van doelen

Interventies

Bij interventies die worden voorgesteld kun je aan van alles denken. Een wandeling met een student door de buurt om te kijken welke obstakels er in de omgeving zijn is bijvoorbeeld een mogelijkheid. Ook worden soms technische hulpmiddelen voorgesteld. Praktische voorbeelden van toegepaste interventies zijn:

• Ergotherapie voor de persoon met dementie en mantelzorgers aan huis (Edomah) ter bevordering van zijn of haar zelfredzaamheid;
• Functionele training voor mantelzorgers ter bevordering van zijn of haar eigen vitaliteit;
• Uitbreiding van het sociale netwerk ten behoeve van sociale contacten, activiteiten binnen- en buitenshuis en praktische hulp;
• Het tot stand brengen van een dementievriendelijke omgeving.

Speerpunten

Het onderzoek heeft drie speerpunten:

• Ten eerste wordt onderzocht hoe mensen met dementie en hun naasten zo lang mogelijk vitaal thuis kunnen blijven wonen.  Zelfredzaamheid van mensen met dementie en vitaliteit van de mantelzorger staat daarbij centraal;
• Ten tweede wordt bekeken hoe  de omgeving – familie, buren, vrienden –mensen met dementie en hun naasten meer kunnen helpen;
• Als derde wordt onderzocht hoe de woonomgeving beter kan worden ingesteld op de behoeften van mensen met dementie en hun naasten. Denk bijvoorbeeld aan de bakker; als hij weet wat er speelt kan hij mensen met dementie positief benaderen en hen helpen. De wijdere omgeving en de wijk worden dus ook betrokken, om sociale betrokkenheid te stimuleren.

Het doel van dit onderzoek is om met deze drie speerpunten een nieuwe aanpak te ontwikkelen voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Het onderzoek is praktijkgericht, dat wil zeggen: de vraag voor het onderzoek komt uit de praktijk, de resultaten komen ten goede aan de praktijk en het onderwijs, en de uitvoering van het onderzoek gaat ook in samenwerking met de praktijk. In het onderzoek kijken we naar de uitvoerbaarheid van de aanpak en naar wat het de koppels en professionals oplevert. Ook gaan we na wat de kosten van de nieuwe benadering zijn en welke competenties professionals nodig hebben om de aanpak uit te voeren.

De onderzoeksresultaten worden verwerkt in wetenschappelijke artikelen. Maar ze worden ook vertaald in handige tools voor mensen met dementie en hun naasten, bruikbare instrumenten voor de praktijk, en in onderwijs- en bijscholingsmodules. Zodra deze tools en instrumenten beschikbaar zijn lees je dat uiteraard op onze website. Voor een schematisch overzicht met meer informatie, klik hier: VitaDem Onderzoek uitleg.

Over het project

Bijzonder aan dit project is dat het sterk gericht is op ondersteuning van de praktijk. Er wordt samengewerkt met onderzoekers, professionals in zorg, welzijn en wonen, professionals uit het onderwijs en de gemeentes Capelle en Krimpen. De VitaDem-studie is een samenwerkingsproject tussen Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam, Alzheimer Nederland afdeling Rotterdam en omstreken, het Van Kleef Instituut, Stichting Zorgbeheer de Zellingen, Lelie zorggroep, De Vijverhof en Alzheimer centrum Zuidwest Nederland. TNO heeft meegewerkt aan de opzet en het eerste deel van de uitvoering. Het project wordt gefinancierd door ZonMw uit het onderzoeks- en innovatieprogramma Memorabel (onderdeel van het Deltaplan Dementie). De start van het project was in september 2014. Van februari 2015 tot januari 2017 loopt de uitvoering van het project met 30 koppels, en in september 2017 worden de resultaten opgeleverd.

Praktijkgericht onderzoek

De VitaDem-studie is een praktijkgericht onderzoek. Dit betekent dat onderzoekers en docenten van Hogeschool Rotterdam samenwerken met zorgverleners uit de zorgpraktijk. Zij doen samen onderzoek bij cliënten om te bekijken hoe zij beter geholpen kunnen worden. In het project werken het hele jaar door groepjes studenten mee. Zij helpen mee met dataverzameling en beantwoorden korte onderzoeksvragen bijvoorbeeld over technologie, dementievriendelijke omgeving of sociale inclusie. Het onderwijs is dus op verschillende manieren betrokken:

• Twee onderzoekers zijn ook werkzaam als docent, van wie er één een gedeelte van haar promotieonderzoek binnen het project doet;
• Twee docenten werkten vanaf september 2015 een jaar lang een dag in de week in het onderzoek mee als onderzoekstrainee;
• Elk semester voert een aantal studenten opdrachten van VitaDem uit in de minor ‘Oud in eigen huis’ en de minor ‘Wijkverpleging’, of als afstudeeropdracht. Deze studenten doen ook mee aan de case conferences;
• Docenten begeleiden studenten bij de VitaDem-opdrachten in de minor en voor het afstuderen.

Van september 2014 tot februari 2015 hebben drie studenten (verpleegkunde, ergotherapie en maatschappelijk werk) zorgprofessionals en mantelzorgers geïnterviewd over mantelzorgondersteuning in Capelle en Krimpen. Drie studenten (maatschappelijk werk en ergotherapie) hebben professionals gevraagd welke mogelijkheden zij zien om het sociaal netwerk van mensen met dementie uit te breiden. Van september 2015 tot juli 2015 hebben vijf studenten meegedaan aan het onderzoek:

• Twee studenten Verpleegkunde hebben meegewerkt aan ‘shadowing’ van mensen met dementie;
• Een student Verpleegkunde onderzoekt wat belemmeringen zijn voor mensen met dementie om deel te nemen aan de samenleving in een wijk in Capelle;
• Een student Ergotherapie heeft de mogelijkheden en beperkingen van technologische hulpmiddelen onderzocht. Hierbij is een top 10 van technologie voor mensen met dementie opgesteld, die je hier kunt downloaden;
• Een student heeft de mogelijkheden en beperkingen van Mantellink (nu Fello) onderzocht. Dat is een hulpmiddel om als mantelzorgers met elkaar te communiceren.

Van september 2015 tot februari 2016:

• Twee minor-studenten hebben onderzocht of winkeliers van winkelcentrum De Koperwiek in Capelle aan den IJssel behoefte hebben aan tips voor de omgang met klanten met dementie. Lees hier de samenvatting van dit onderzoek.

Vanaf de zomer van 2016:

• Een student Verpleegkundige onderzoekt hoe mensen met dementie zo lang mogelijk zelfstandig boodschappen kunnen blijven doen.

Een van de onderzoeksvragen luidt: Welke kennis, vaardigheden en attitude hebben (toekomstige) zorgprofessionals nodig voor het toepassen van deze nieuwe aanpak? Tijdens het hele project wordt er informatie over deze punten verzameld, en wordt erover gesproken in interviews met cliënten en in de focusgroepen met zorgprofessionals. Op het eind van het project worden alle uitkomsten van de onderzoeken voorgelegd aan een groep docenten en studenten. Zij bespreken hoe deze kennis, vaardigheden en attitudes kunnen worden aangeleerd in het curriculum van de verschillende zorgopleidingen.

Interessante informatie

Download hier interessante bestanden rondom het project VitaDem:

• Schematische uitleg onderzoek VitaDem
• Top 10 technologie voor mensen met dementie
• Onderzoeksrapport omgang van winkelpersoneel van klanten met dementie
• Een goed leven met dementie 
• Handleiding VitaDem
• Mogelijkheden voor een dementievriendelijkewoning, buurt en omgevingonderzocht in VitaDem

Meer weten?

Heb je interesse in het project, en wil je graag meer weten? Houd deze website dan in de gaten; bij nieuwe ontwikkelingen worden er nieuwe updates geplaatst. Ook kun je je onderaan deze pagina inschrijven voor de VKI nieuwsbrief.

Contactgegevens

• VitaDem@hr.nl
• 010 794 4371

Projectmedewerkers

• Jacomine de Lange
• Hanny Groenewoud
• Hajar Senhaji
• Netta van 't Leven

Meer informatie

• Kijk op de website van Hogeschool Rotterdam
• Meld u aan voor de nieuwsbrief van VitaDem
• Volg ons op Twitter: @VitaDem_project
• Lees het interview met Jacomine de Lange in Profielen over Vitadem
• Lees het interview met Jacomine de Lange op de website van Deltaplan Dementie