Toolbox Teamleren

Introductie

Welkom bij de toolbox Teamleren. Deze toolbox is een opbrengst van het project Twinning en werd ontwikkeld met én door docenten, zorgprofessionals en andere betrokkenen. In het project Twinning zijn docenten en zorgprofessionals uit de wijk voor korte of langere tijd aan elkaar gekoppeld om zo te leren in elkaars praktijk. Er ontstond  een leernetwerk waarbinnen gezamenlijk geleerd werd aan de hand van thema’s uit de wijkpraktijk. Een van die thema’s is teamleren.

Het leren met je team is een actueel onderwerp. De ontwikkelingen in de zorg vragen van professionals om mee te veranderen en om nieuwe competenties te verwerven. Tijdens het project werd duidelijk dat leren in een team geen eenvoudige klus is. Als professional heb je te maken met een verscheidenheid aan collega’s, welke soms een verschillende taal spreken en ook verschillende belangen nastreven. Niet makkelijk dus om als zorgprofessional je collega’s mee te nemen in nieuwe ontwikkelingen als bijvoorbeeld zelfmanagement en eigen regie.

Tijdens het project hebben we een aantal ervaringen opgedaan rondom Teamleren die we graag met collega’s willen delen. Daarom hebben we deze digitale toolbox ontwikkeld. De box bevat veel praktische informatie over Teamleren, laat zien hoe fases in teamontwikkeling verlopen, bevat instrumenten om Teamleren te meten en geeft je oefeningen en handvatten om mee aan de slag te gaan in je team. Ook verwijzen we voor informatie soms door naar andere praktische websites die al zijn ontwikkeld rondom dit thema.

De toolbox is een levend instrument en kan doorlopend aangevuld worden. Heb je tips of tools voor ons, waarvan je denkt dat ze thuis horen in de toolbox? Laat het ons dan weten via info@vankleefinstituut.nl.

De toolbox is ingedeeld in een aantal thema’s, te weten:

• theorie en informatie rondom leren en ontwikkelen met een team
• instrumenten en oefeningen om de ontwikkeling van mijn team te meten
• werkvormen om mijn team te laten leren
• hulpmiddelen bij leren en ontwikkelen
• inspiratie om aan de slag te gaan

Wij hopen dat je met de toolbox voldoende inspiratie opdoet om met je eigen team te gaan leren!

Informatie teamontwikkeling

Er is heel veel informatie beschikbaar rondom teamontwikkeling en leren in een team. In deze toolbox hebben we een klein deel van deze informatie opgenomen om met name jou als zorgprofessional op weg te helpen bij het leren of veranderen in je team. We hebben hierbij gekozen voor drie bekende theorieën die ons veel leren over teamontwikkeling en die goed toepasbaar zijn in een zorgsetting. Het betreft: Patrick Lencioni Everett Rogers Marijke Lingsma De theorieën geven je inzicht in hoe verander- en ontwikkelprocessen verlopen en kunnen je helpen bij het maken van de juiste keuzes voor jouw team. Het online werkboek Teamleren van Vilans biedt veel informatie, inspiratie en instrumenten, om het leren met en in je team in gang te zetten. Per thema zijn kennis, werkvormen en instrumenten bij elkaar gebracht.

Hoe volwassen is jouw team

Wanneer je aan de slag wilt met teamleren is het van belang om kennis te hebben van de mate waarin jouw team zich heeft ontwikkeld. De fase van teamontwikkeling is van invloed op de wijze waarop jij met leren aan de slag kunt gaan. Wij hebben twee artikelen voor je geselecteerd die je inzicht geven in de verschillende fases van teamontwikkeling. Allereerst een artikel van Marijke Lingsma, directeur van CoachBoulevard en auteur van diverse boeken over teamcoaching, competentieontwikkeling en conflictcoaching. In het tweede artikel wordt naast de theorie van Marijke Lingsma ook aandacht besteed aan vergelijkbare theorieën rondom teamontwikkeling. Tevens zijn enkele bruikbare tests en instrumenten opgenomen. Met de groep Twinners hebben we twee bijeenkomsten gewijd aan het thema teamontwikkeling en teamleren. De theorie van Patrick Lencioni stond daarbij centraal. Ter inspiratie zijn de twee presentaties bijgesloten. Team-samen-werken: teamleren deel 1 en teamleren deel 2.

Ontwikkelprocessen zichtbaar maken

De theorie van Patrick Lencioni kan je helpen bij het inzichtelijk maken van ontwikkelprocessen binnen jouw team. De mate van teamontwikkeling speelt een belangrijke rol bij succesvol teamleren. Dit document helpt je met informatie en een toetsinstrument bij het vaststellen van de ontwikkeling in je team. Ben je inmiddels geïnteresseerd geraakt in de theorie van Patrick Lencioni? Dan geeft dit artikel nog meer informatie over de verschillende fases in het teamwerken.

Teamwerken is teamleren

De innovatietheorie van Rogers leert ons hoe mensen omgaan met veranderprocessen en het adapteren (aanpassen aan) van innovaties. Deze kennis is natuurlijk van belang, wanneer je in jouw team aan de slag wilt met een innovatie of een verandering! Dit document bevat nuttige informatie voor docenten die aan de slag willen met teamleren! Twinning verbindt docenten, studenten en zorgprofessionals. Dit document van Hans Kommers en Marieke Dresen (© Copyright Ruud de Moor Centrum 2010) helpt docenten bij het samenwerken en leren in een team

Team ontwikkeling

Elk team van mensen ontwikkelt zich wanneer er voor langere tijd gezamenlijk aan een opdracht wordt gewerkt. Hoe het team samenwerkt en hoe het zich ontwikkelt is van grote invloed op de resultaten die gezamenlijk worden behaald. Wanneer je wil gaan leren met je team is het handig om van te voren een inschatting te maken van hoe jouw team zich al heeft ontwikkeld. Als je weet in welke fase van ontwikkeling jouw team zich bevindt, dan geeft je dat informatie over hoe het teamleren zal gaan verlopen. En op welke wijze jij dit succesvol kan maken. Bij dit thema vind je allerhande instrumenten om teamontwikkeling in kaart te brengen, met daarbij aandachtspunten en handvatten om de teamontwikkeling en het teamleren verder op gang te brengen. Tip: teamontwikkeling doe je samen: leg je collega’s uit wat je wilt gaan doen en vraag hulp van je leidinggevende of coach!

Quickscan teamfuncties

Bij het eerste thema heb je kennis kunnen maken met de theorie van Patrick Lencioni. Door met je collega’s en evt. teamleider of leidinggevende deze korte test in te vullen, krijg je op vrij eenvoudige wijze zicht op teamprocessen.

Deze wat meer uitgebreide (30 vragen) van Thomas Kilman geeft je inzicht in je eigen handelen in conflictsituaties - Conflictstijlen test Killman.

Om de theorie van Thomas Kilmann beter te begrijpen is een korte beschrijving van zijn theorie rondom de gedragsstijlen van conflicthantering toegevoegd. De verschillende gedragsstijlen worden met behulp van beeldmaterialen verduidelijkt.

Tenslotte maken we een verwijzing naar de website van BTSG waarmeerdere testen online te maken zijn (ook de Kilmann test).

Introductie

Vaak weet je al goed wat je jouw team wilt laten leren alleen nog niet hoe. Het is van belang om niet slechts te focussen op de inhoud van je verhaal, maar ook vooraf goed na te denken over de vorm waarin je met je team wilt gaan leren. De keuze voor een werkvorm (of meerdere werkvormen) is afhankelijk van een aantal factoren. Stel jezelf daarom vooraf een aantal vragen:

• welke resultaten wil ik bereiken?
• welke ruimte en middelen heb ik beschikbaar?
• hoeveel tijd kan en wil ik besteden?
• in welke fase van ontwikkeling zit mijn team?
• welke leerstijl hebben mijn collega’s?

Bij dit thema laten we je kennismaken met verschillende werkvormen, die je eenvoudig kan toepassen in je team. De keuze voor een nieuwe en verfrissende werkvorm (niet weer de klinische les…) zal in je team vast goed ontvangen worden! Het is ook fijn om rondom één thema verschillende werkvormen te gebruiken. Zo kom je collega’s met verschillende leerstijlen tegemoet en wordt je presentatie afwisselend. Vind je het lastig om een nieuwe werkvorm toe te passen? Vraag dan om hulp aan je leidinggevende, coach of collega.

Praktisch op weg naar teamresultaat

Dit thema beginnen we met het plaatsen van een link naar een zelf te bestellen boek rondom teamleren. Het is een werkboek dat je in 5 stappen helpt naar resultaten met teamleren. Het boek is als e-book te bestellen. Naast het boek is er ook een mooie website ontwikkeld, waar een aantal mooie werkvormen voor je team zijn beschreven. Voordat je een klinische les of presentatie gaat verzorgen in je team, is het van belang dat je een aantal zaken voorbereid. Vervolgens maak je een lesopzet. Dit formulier kan je helpen bij het uitschrijven van een goede lesopzet.

101 werkvormen

Op de website van 101 werkvormen, worden werkelijk 101 werkvormen beschreven die je kunt inzetten als oefening met je team. Je kunt zoeken op trefwoorden en vind zo per thema een selectie aan werkvormen. Let op het zijn serieuze oefeningen die vragen om vertrouwen en inlevingsvermogen! Op dezelfde website kan je ook een gratis e-book bestellen, waarin 33 energizers voor leren met je team worden beschreven! Ook op deze website (tab. werkvormen) vind je een grote verzameling aan werkvormen die je samen met je team en teamleider kunt doen. Je kunt een selectie maken op thema, teamgrootte,tijd, etc. Met de talenten oefening kan je met je team op een positieve manier werken aan ontwikkeling. De oefening vraagt om een begeleider, vraag dus hulp aan je teamleider of teamcoach!

Werkboek Teamontwikkeling - in voor zorg

Dit werkboek is ontwikkeld in een periode dat veel organisaties aan de slag gingen met zelfsturende of zelforganiserende teams. Het boek leert je hoe je met je team bewust omgaat met de volgende fases: toekomst creëren, dialoog voeren, organiseren en reflecteren. Hierbij biedt het boek veel verschillende tips, informatie en werkvormen aan.

Informatie leerstijlen van Kolb

De theorie van Kolb leert ons dat mensen op een verschillende wijze leren. Kolb beschrijft in zijn theorie vier verschillende leerstijlen. Voordat je aan de slag wilt met teamleren is het goed om te weten welke leerstijlen jouw collega’s bezitten. Kennis over deze leerstijlen kan je helpen bij de keuze voor een of meerdere werkvormen. Doe de test om je leerstijl te leren kennen.

Introductie

Soms loopt het leren in je team niet zoals je had gehoopt. Je wil graag een verandering of ontwikkeling in gang zetten, maar je krijgt je collega’s niet mee. In dat geval kunnen er natuurlijk meerdere factoren een rol spelen. Was jouw boodschap wel duidelijk genoeg? Sluit jouw verhaal wel voldoende aan bij het denkniveau van je collega’s? Begrijpen jouw collega’s wel waarom jouw verandering nodig is? Is er sprake van weerstand in je team? Bij dit thema helpen we je met allerhande informatie, testen en instrumenten op weg om teamleren ook in een team waar het allemaal niet zo soepel verloopt, op gang te brengen. Ook bij dit thema geldt dat het soms fijn is om raad te vragen aan een ervaren collega of leidinggevende.

Het kernkwadrantmodel

Daniel Ofman is de grondlegger van het bekende gedragsmodel: het Kernkwadrant model. Dit model helpt je bij het inzichtelijk en bewust maken van je persoonlijke kwaliteiten en die van je collega’s. Het werken met kernkwadranten kan ondersteunen bij teamontwikkeling en teamleren. Deze twee artikelen geven je informatie over het kernkwadrantenmodel. Op de website van Daniel Ofman zelf kan je terecht voor informatie, video’s en producten zoals o.a. het kernkwadrantenspel.

• Kernkwadrant van Daniel Ofman
• Werken met kernkwadranten

Werkboek teamleren (Vilans)

Het online werkboek Teamleren van Vilans biedt veel informatie, inspiratie en instrumenten, om het leren met en in je team in gang te zetten. Per thema zijn kennis, werkvormen en instrumenten bij elkaar gebracht

Interpretatie-ladder

Heb je dat weleens: het gevoel dat je volledig langs elkaar heen praat of dat de ander je maar niet kan of wil begrijpen? De interpretatieladder kan je inzicht geven in waar dat hem in zit. Praat je echt over dezelfde dingen, kijk je er op dezelfde manier naar of ben je al conclusies aan het trekken, mensen aan het overtuigen en vandaar aan het handelen, terwijl je in de basis dezelfde feiten hebt. In dit artikel vind je uitleg over de ladder en ook een invulformulier die je samen of ieder voor zich kan invullen. Het kan dus gebruikt worden om meer zicht te krijgen op je eigen maar ook op elkaars interpretatieladders. Het gaat dan vooral om de gesprekken die (kunnen) ontstaan tijdens en na het invullen van de ladders en de gezamenlijke betekenis die je zelf hierbij geeft. Zorg dat je niet opgesloten blijft in je "gelijk" vanuit je eigen ladder!

Model van Tuckman

Het model van B.W. Tuckman geeft inzicht in de ontwikkeling van een team in de tijd. Wil je zelf weten in welke fase van ontwikkeling jouw team zich bevindt? Deze test kan je hierbij helpen.

Introductie

Bij dit thema hebben we inspiratiebronnen verzameld voor jou zelf als zorgprofessional, maar ook voor je team. Van belang is natuurlijk dat je eerst zelf inspiratie opdoet om met een verandering of ontwikkeling aan de slag te gaan. Naast het gevoel van noodzaak of urgentie om te gaan veranderen of ontwikkelen, is inspiratie een belangrijke succesfactor voor je plan. Vervolgens is het fijn als je over instrumenten beschikt waarmee jouw collega’s net zo overtuigd en geïnspireerd raken als jij.

De ijsberg

Eigenlijk zijn we allemaal ijsbergen. De Amerikaanse psycholoog David McClelland ontwikkelde deze metafoor, met boven de waterlijn de zichtbare aspecten van de mens: kennis, vaardigheden en gedrag. Onder de waterlijn zitten je normen en waarden, je overtuigingen, de manieren waarop je naar jezelf en naar de wereld kijkt. Weer een laag dieper kom je bij je persoonlijke eigenschappen en drijfveren terecht. Persoonlijke en professionele ontwikkeling begint altijd met bewustwording: je ziet wat je doet en wat het effect daarvan is op jezelf en je omgeving. Als je iets wilt veranderen dan steek je daar energie in. Op het niveau van kennis en vaardigheden is dat niet zo ingewikkeld, dat is vrij makkelijk te ontwikkelen. Op zich belangrijk, maar voor een diepgaande verandering volstaat het niet om het daarbij te laten. Dat komt doordat gedrag wordt aangestuurd door de aspecten die onder water zitten.

Theorie van Rogers

Hoe krijg je collega’s zo ver? Doe als de danser in het filmpje. Dit filmpje illustreert de theorie van Rogers.

Maak leren leuk!

The fun theory: maak leren leuk! Doe zoals in het filmpje 'The piano stairs' en gebruik je creativiteit.

Effectief leiderschap

In dit filmpje worden de 7 eigenschappen van effectief leiderschap geïllustreerd (Steven Covey).

Het Aktieblok

Hoe zorg je ervoor dat plannen ook echt worden uitgevoerd? Op het AktieBlok noteer je wat er moet gebeuren, wie dat gaat doen en wanneer het af moet zijn. Zo zijn afspraken niet langer vrijblijvend en dat helpt!

Hoe krijg ik mijn collega's zover?

De e-learning module ‘Hoe krijg ik mijn collega’s zover’ is een gratis module waar je de basisprincipes van effectief coachen leert aan de hand van de Voilà!-methode. Kan je ondersteunen bij het stimuleren van veranderingen in je team.

E-learning als leermiddel

E-learning is één van de manieren waardoor je effectief kunt leren. Ook kun je een module gebruiken als voorbereiding op een scholing. Er zijn veel gratis toegankelijke modules, o.a. op free-learning.nl. Zoek op internet of er ook voor jou onderwerp een gratis e-learning beschikbaar is.